AQSh elchisi so'nggi yillarda O'zbekistondagi islohotlar to’g’risida
Diplomat mamlakat tashqi siyosatidagi islohotlarni alohida qayd etdi.
«Menimcha, odatda islohotlar ro'yxatiga kiritilmagan va behuda islohot - bu ichki emas, tashqi siyosat islohoti. Prezident Shavkat Mirziyoyev kiritgan eng samarali oʻzgarishlardan biri qoʻshnilarga boʻlgan munosabatni oʻzgartirish, deb hisoblayman. Bu g‘oya, birinchi navbatda, qo‘shnilar bilan munosabatlarni yaxshilash, odamlarning chegaralarni kesib o‘tishini osonlashtirish, savdo-sotiqni kengaytirish va muammolarni hal qilish, nizo va nizolarni hal qilishdir», — dedi u.
Amerika diplomatik missiyasi rahbari mamlakatga ijobiy ta'sir ko'rsatgan dastlabki iqtisodiy islohotlarni ham sanab o'tdi: valyuta konvertatsiyasi, soliq islohoti, bojxona islohoti, tartibga solish islohoti.
«Ular tadbirkorlik muhitini, biznesni rivojlantirayotgan odamlarga, rivojlana boshlagan xususiy sektor uchun sharoitlarni yaxshiladi. Va bularning barchasi juda ijobiy. Lekin, o‘ylaymanki, ba’zi ulkan va keng ko‘lamli islohotlar yo‘nalishlari hali o‘z samarasini bergani yo‘q. Men yo'nalish noto'g'ri deb aytmayapman. Yo'nalish to'g'ri, lekin menimcha, natijalar hali ko'rinmayapti», dedi u.
Daniel Rozenblum xususiylashtirish dasturiga alohida to'xtalib o'tdi. Uning soʻzlariga koʻra, maʼlum miqdordagi korxonalarni xususiylashtirish boʻyicha oʻta ulkan maqsadlar qoʻyilgan, biroq «hozircha bu juda sekin va turli natijalar bilan kechmoqda».
«Menimcha, bu qisman xususiylashtirilayotgan korxonalar ko'pincha jamiyatda muhim o'rin tutayotgani, ko'plab xizmatlar ko'rsatayotgani bilan bog'liq. Demak, «Endi uni xususiy mulkdorga topshiramiz», deyish mumkin emas. Yechilishi kerak boʻlgan muammolar koʻp», - deydi u.
Diplomat shuningdek, xudbin manfaatlar mavjudligini ham ta'kidladi.
«Raqamlar bilan aniq misollar yoki faktlar keltira olmayman, lekin vaziyatni kuzatayotgan mutaxassislarning aytishicha, koʻp hollarda korxona xususiylashtirilmaganidan manfaatdor boʻlgan ayrim shaxslar bor, chunki hozir ular foyda koʻrmoqda. Shuning uchun men xususiylashtirishga qandaydir qarshilik yoki qarshilik borligiga shubha qilaman», dedi elchi.
AQSh diplomatik missiyasi rahbari 2021 yilda Coca-Cola xususiylashtirilishini yaxshi misollardan biri deb atadi.
«Tenderda Coca-Cola’ning Turkiyadagi sho‘’ba korxonasi g‘olib chiqdi. Eshitganimga ko‘ra, xususiylashtirish shaffof, potentsial ishtirokchilarga ma’lumotlar taqdim etilgan holda amalga oshirilgan. Tanlov bo‘ldi, mezonlar bo‘ldi va bu tenderda Coca-Cola Turkiya g‘olib chiqdi. Boshqa ba'zi hollarda ishlar noto'g'ri ketdi. Demak, hali qilinadigan ishlar bor», - deydi u.
Daniel Rozenblum natijalar hali ko'rinmayotgan joylarga ham ishora qildi.
«Avvalroq aytib oʻtganimning baʼzilari: taʼlim, sogʻliqni saqlash, bu yerda katta kuch sarflansa, hali rivojlanish bosqichida. Va, ehtimol, odamlar har doim ham kundalik hayotida natijalarni ko'rmaydilar, ular natijalarni sezmaydilar. Bu esa katta qiyinchilik», - dedi diplomat.
Uning fikricha, ta’lim sohasi to‘g‘ri yo‘nalishda rivojlanmoqda, ammo bu borada ulkan vazifalar turibdi. Har yili o'rta maktablarni 700-800 mingga yaqin bitiruvchi bitiradi, lekin mamlakat iqtisodiyotida bularning barchasiga ish o'rinlari yetarli emas.
Uning fikricha, ta’lim sohasi to‘g‘ri yo‘nalishda rivojlanmoqda, ammo bu borada ulkan vazifalar turibdi. Har yili o'rta maktablarni 700-800 mingga yaqin bitiruvchi bitiradi, lekin mamlakat iqtisodiyotida bularning barchasiga ish o'rinlari yetarli emas.
«Yechish esa odamlarning malakasi va malakasini oshirishdir. Albatta, yana bir alohida muammo bor: ular chet elga ish izlab ketishi kerakmi yoki yo‘qmi? Bu butunlay boshqacha savol. Va bilamanki, prezident 2030 yoki 2035 yilgacha oliy ta’limni, menimcha, talabalarning 50 foiziga taqdim etishni maqsad qilib qo‘ygan», — dedi u.
Elchining ta'kidlashicha, ko'proq universitet professorlari kerak, ko'proq o'quv xonalari kerak, bu maqsadga erishish uchun «aql bovar qilmaydigan miqdorda resurslar» kerak bo'ladi.
«Kichik yoshdagi bolalar uchun boshlang‘ich va o‘rta ta’lim sifatini oshirish ham qiyin, chunki ko‘plab o‘qituvchilar juda uzoq vaqtdan beri tayyorlangan. Ularda eng so‘nggi o‘qitish uslublari yo‘q, sinf xonalari va infratuzilma esa ular bo‘lishi kerak bo‘lgan darajada emas. Men ancha yaxshilangan maktablarni ko‘rdim. Men infratuzilmasi uch yil oldingiga qaraganda ancha yaxshi bo‘lgan maktablarni borib ko‘rdim, ammo bu umumiy ko‘rsatkichning kichik bir qismi. Bu katta muammo va men buni Xalq ta’limi vaziri bilan suhbatlardan bilaman», dedi diplomat.
Oldin yozganimizdek, oʻsha intervyuda AQSh elchisi Oʻzbekiston hukumati va fuqarolari prezidentlik muddatlarini oʻzgartirish bilan bogʻliq «xavf va manfaatlarni diqqat bilan koʻrib chiqishlariga» umid bildirdi. Bu borada bahs-munozaralar borligi yaxshi, dedi u.